Axit Nitric (tên tiếng Anh: Nitric Acid, hay còn gọi là axit hno3) là một chất vô cơ có tính axit mạnh và là chất oxi hóa cực mạnh với công thức hno3 là
. Trong công nghiệp 2025, nó là “chìa khóa” để sản xuất phân bón hóa học, thuốc nổ và xử lý kim loại. Hno3 là chất gì? Nó là chất lỏng không màu, bốc khói mạnh và cực kỳ nguy hiểm.
Bạn đang thắc mắc axit nitric là gì? Hay bạn là học sinh đang tìm lời giải cho bài tập fe hno3 loãng và cu hno3 loãng hiện tượng ra sao? Thậm chí, nhiều người vẫn nhầm lẫn gõ là hn03 hay hno khi tìm kiếm thông tin về “gã khổng lồ” này.
Dù bạn là ai, bài viết này từ Hóa Chất Doanh Tín sẽ giải đáp toàn bộ về tính chất hóa học của hno3, cách điều chế hno3 trong công nghiệp và những ứng dụng thực tế nhất. Đây là bản hướng dẫn Master Guide 2025 tích hợp kiến thức chuyên sâu về hno3 nitric acid.

: Nguyên tử Nitơ ở trung tâm có số oxi hóa +5, tạo nên tính oxi hóa mạnh mẽ.1. Tổng Quan: Axit Nitric (Nitric Acid) Là Gì?
Trong danh mục hóa chất quốc tế, acid nitric là gì? Nó được định nghĩa là một axit khoáng dạng lỏng, ăn mòn mạnh. Người Việt thường gọi đơn giản là axit hno3.
1.1. Cấu Tạo Phân Tử & Công Thức Lewis
Để hiểu hno3 là axit mạnh hay yếu, ta cần nhìn vào cấu trúc của nó:
- 🧪 Acid nitric công thức:
. - ⚛️ Công thức cấu tạo hno3 (CTCT HNO3): Một nguyên tử Nitơ liên kết với một nhóm -OH và hai nguyên tử Oxi.
- 🔗 Liên kết: Trong công thức electron của hno3, có một liên kết cho nhận hno3 (giữa N và một O) và các liên kết cộng hóa trị.
- 🔢 Hóa trị & Số oxi hóa: Hóa trị của nitơ trong hno3 là IV (cộng hóa trị 4), nhưng số oxi hoá của hno3 (của nguyên tử N) là +5.
Vậy trong phân tử hno3 nguyên tử n có đặc điểm gì? Nó nằm ở trạng thái oxi hóa cao nhất, tạo nên tính oxi hóa đặc trưng.
2. Tính Chất Vật Lý Của HNO3
Khi tìm hiểu tính chất hno3, bạn sẽ thấy:
- Hno3 màu gì? Hno3 tinh khiết là chất lỏng không màu. Tuy nhiên, hno3 đặc thường có màu vàng nhạt do sự phân hủy tạo ra khí hno3 no2 (Nitơ đioxit) tan trong axit.
- Trạng thái: Bốc khói mạnh trong không khí ẩm (đặc biệt là hno3 bốc khói).
- Độ tan: Tan vô hạn trong nước.
- Tên gọi khác: Đôi khi bị nhầm là axit nitro (dễ nhầm với hợp chất nitro hữu cơ) hoặc viết tắt là nitric.
3. Tính Chất Hóa Học Của HNO3 (Chi Tiết Nhất)
Câu hỏi “các tính chất hóa học của hno3 là gì?” luôn xuất hiện trong các bài kiểm tra. HNO3 thể hiện 2 tính chất chính:
3.1. HNO3 Là Axit Mạnh Hay Yếu?
Câu trả lời là hno3 là axit yếu hay mạnh? Nó là một trong những axit mạnh nhất. Trong nước, hno3 phân li hoàn toàn (là hno3 là chất điện li mạnh hay yếu -> Mạnh).
- Hno3 làm quỳ tím chuyển màu gì? -> Chuyển sang màu đỏ.
- Tác dụng với oxit bazơ và bazơ (Ví dụ: ba hno3 tạo Ba(NO3)2, cao hno3, na hno3, k hno3).
- Tác dụng với muối của axit yếu hơn.
3.2. HNO3 Có Tính Oxi Hóa Mạnh (Quan Trọng)
Đây là điểm khác biệt lớn nhất. Hno3 thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với hầu hết kim loại, phi kim và hợp chất hữu cơ.
a. HNO3 Tác Dụng Với Kim Loại
Quy tắc: Kim loại tác dụng với hno3 không sinh ra khí Hidro (
). Sản phẩm khử phụ thuộc vào nồng độ axit (đặc/loãng) và độ mạnh kim loại.
- Với HNO3 Đặc (Hno3 Đặc Nóng):Hầu hết kim loại (như Cu, Fe) phản ứng sinh ra khí màu nâu đỏ
.![Rendered by QuickLaTeX.com \[Cu + 4HNO_{3(đặc)} \rightarrow Cu(NO_3)_2 + 2NO_2 \uparrow + 2H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20392%2021%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
Hiện tượng: Cu hno3 đặc hiện tượng là dung dịch chuyển màu xanh lam, có khí màu nâu đỏ bay lên.
- Với HNO3 Loãng (Những kim loại tác dụng với hno3 loãng):Thường sinh ra khí oxit nitric (
) không màu, hóa nâu trong không khí (hno3 ra no).![Rendered by QuickLaTeX.com \[3Cu + 8HNO_{3(loãng)} \rightarrow 3Cu(NO_3)_2 + 2NO \uparrow + 4H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20412%2021%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
Đây là câu trả lời cho cu hno3 loãng hay cu cộng hno3.
- Các trường hợp đặc biệt:
- Hno3 loãng ag: Tương tự Cu, sinh ra khí NO.
- Fe hno3 loãng (dư axit): Sinh ra muối sắt (III). Hno3 tác dụng với fe luôn đưa sắt lên hóa trị cao nhất (+3).
- Kim loại mạnh (Mg, Al, Zn) + HNO3 rất loãng có thể tạo
,
hoặc
(nh4no3 đọc là gì? Amoni nitrat).
⚠️ Lưu ý: Hiện Tượng Thụ Động Hóa
Một câu hỏi bẫy thường gặp: Kim loại phản ứng với axit hno3 đặc nguội là kim loại nào? Hay hno3 đặc nguội không tác dụng với chất nào?
Trả lời: Al hno3 đặc nguội, Fe (sắt) và Cr (crom) bị thụ động hóa. Do đó, có thể dùng bình nhôm hoặc sắt để đựng hno3 đặc nguội.
b. Tác Dụng Với Phi Kim & Hợp Chất
- C hno3 (Cacbon):
![Rendered by QuickLaTeX.com \[C + 4HNO_{3(đặc)} \rightarrow CO_2 + 4NO_2 + 2H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20323%2019%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
- S hno3 loãng / đặc:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[S + 6HNO_{3(đặc)} \rightarrow H_2SO_4 + 6NO_2 + 2H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20342%2019%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
- P hno3 / p hno3đặc / p hno3 dac:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[P + 5HNO_{3(đặc)} \rightarrow H_3PO_4 + 5NO_2 + H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20336%2020%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
- Hno3 lòng trắng trứng: Phản ứng Xanthoproteic làm protein chuyển màu vàng.
- Toulen hno3: Tạo thuốc nổ TNT.
- Feo hno3 loang:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[3FeO + 10HNO_3 \rightarrow 3Fe(NO_3)_3 + NO + 5H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20374%2019%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
4. Nước Cường Toan (HNO3 + HCl)
Vàng (Au) là kim loại tinh khiết không bị ăn mòn hóa học bởi axit đơn lẻ. Vậy cu có tác dụng với hno3 loãng không? Có. Nhưng au hno3 thì không.
Để hòa tan vàng, ta cần hỗn hợp 1 thể tích
+ 3 thể tích
(Nước cường toan). Hỗn hợp này sinh ra Clo nguyên tử mạnh mẽ.
5. Sản Xuất HNO3 Trong Công Nghiệp
Trong công nghiệp hno3 được điều chế bằng cách nào? Người ta sử dụng quy trình Ostwald:
- Oxi hóa
(Amoniac):![Rendered by QuickLaTeX.com \[4NH_3 + 5O_2 \rightarrow 4NO + 6H_2O\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20233%2015%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
(xúc tác Pt).
- Oxi hóa oxit nitric (NO):
![Rendered by QuickLaTeX.com \[2NO + O_2 \rightarrow 2NO_2\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20156%2014%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
(no ra hno3 gián tiếp qua NO2).
- Hấp thụ
:![Rendered by QuickLaTeX.com \[4NO_2 + O_2 + 2H_2O \rightarrow 4HNO_3\]](data:image/svg+xml,%3Csvg%20viewBox%3D%220%200%20246%2014%22%20xmlns%3D%22http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2F2000%2Fsvg%22%3E%3C%2Fsvg%3E)
.
Còn cách điều chế hno3 trong phòng thí nghiệm? Đun nóng
hoặc
tinh thể với
đặc.
6. Ứng Dụng Của HNO3
Nếu hỏi ứng dụng nào không phải của hno3, bạn cần biết những ứng dụng chính sau để loại trừ:
- Sản xuất phân bón (Quan trọng nhất): Điều chế phân đạm amoni nitrat (
). - Thuốc nổ: TNT, thuốc súng không khói.
- Xi mạ & Tẩy rửa: Tẩy gỉ bề mặt kim loại.
- Hợp chất Nitro: Sản xuất thuốc nhuộm, dược phẩm.
7. Góc Giải Đáp: NO3, NO Là Gì?
Để giải quyết các thắc mắc như no3 là gì hay nitric oxide là gì:
- NO3 (Gốc Nitrat): No3 là chất gì? Là gốc axit của HNO3. No3 có hóa trị mấy? Hóa trị I. No3 là gốc axit mạnh hay yếu? Là gốc của axit mạnh, nhưng bản thân nó trung tính trong dung dịch muối (trừ sự thủy phân). No3 đọc là gì? Nitrat.
- NO (Nitric Oxide): Nitric oxide có tác dụng gì? Trong y học nó giúp giãn mạch máu. Trong hóa học, nó là khí a không màu có mùi đặc trưng (thực tế NO không màu, hóa nâu trong không khí thành NO2 có mùi hắc). Khí no có màu gì? Không màu.
8. Báo Giá Axit Nitric (HNO3) 2025
Hóa Chất Doanh Tín cung cấp đầy đủ các loại axit hno3 từ công nghiệp đến tinh khiết. Chúng tôi cam kết chất lượng, an toàn và giá cả cạnh tranh.
| Sản phẩm | Nồng độ | Ứng dụng |
|---|---|---|
| Axit Nitric Công Nghiệp | 68% | Xử lý kim loại, xử lý nước. |
| HNO3 Bốc Khói | > 98% | Thuốc nổ, nghiên cứu. |
9. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
HNO3 không tác dụng với chất nào sau đây?
Hno3 không tác dụng với kim loại nào? Đó là Vàng (Au) và Bạch kim (Pt). Ngoài ra, hno3 đặc nguội không tác dụng với chất nào? Nhôm (Al), Sắt (Fe), Crom (Cr).
Cu có tác dụng hno3 loãng không?
Cu có tác dụng với hno3 loãng không? Có. Phản ứng sinh ra khí NO và muối Cu(NO3)2 xanh lam.
HNO3 đọc là gì?
Hno3 đọc là gì? Đọc là Axit Nitric hoặc Nitric Acid.
🔥 Mua Axit Nitric (HNO3) Uy Tín Tại Đâu?
Liên hệ ngay Hóa Chất Doanh Tín để nhận báo giá axit nitric tốt nhất 2025. Đầy đủ COA, MSDS.
Người kiểm duyệt nội dung
PGS.TS Đặng Hoàng Phú
Cố vấn chuyên môn cấp cao tại Hóa Chất Doanh Tín. Phó Giáo sư, Giảng viên Khoa Hóa học (ĐH KHTN ĐHQG-HCM) với hơn 10 năm kinh nghiệm nghiên cứu Hóa hữu cơ & Phổ nghiệm.
Xem hồ sơ năng lực & công bố khoa học →











