Supephotphat là gì? So sánh Supephotphat đơn & kép, công dụng

Trong nông nghiệp hiện đại, việc cung cấp đủ dưỡng chất cho cây trồng là yếu tố then chốt quyết định năng suất. Một trong những loại phân bón phổ biến và hiệu quả nhất chính là Supephotphat (còn gọi là supe lân). Vậy supephotphat là gì? Nó được sản xuất như thế nào và làm sao để sử dụng an toàn, hiệu quả?

Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn toàn diện, dựa trên các phân tích chuyên sâu và dữ liệu cập nhật nhất năm 2025.

Supephotphat là phân bón lân vô cơ có thành phần chính là canxi đihidrophotphat (Ca(H₂PO₄)₂), cung cấp photpho (lân) ở dạng dễ hòa tan giúp cây trồng dễ dàng hấp thụ. Phân supe lân được chia làm hai loại chính: supephotphat đơn (14-20% P₂O₅) và supephotphat kép (36-50% P₂O₅). Nó được sản xuất từ quặng apatit hoặc photphorit và axit sunfuric (H₂SO₄).

Cấu trúc hóa học của các chất liên quan đến Supephotphat

Phân Loại Supephotphat: Đơn và Kép

Supephotphat được chia thành hai loại chính: loại đơn chứa 14-20% P₂O₅ kèm thạch cao (CaSO₄), sản xuất qua một bước. Loại kép chứa 36-50% P₂O₅, không chứa thạch cao, sản xuất qua hai bước phức tạp hơn nhưng cho hàm lượng dinh dưỡng cao hơn.

Thị trường hiện có hai loại supephotphat chính, mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng.

Supephotphat Đơn

Đặc điểm chính: Chứa Ca(H₂PO₄)₂ và CaSO₄ (thạch cao), hàm lượng P₂O₅ từ 14-20%. Ưu điểm là giá rẻ và cung cấp thêm lưu huỳnh cho cây, phù hợp với đất trung tính và kiềm.

Thành phần hóa học: Bao gồm canxi đihidrophotphat (Ca(H₂PO₄)₂) và thạch cao (CaSO₄). Do chứa CaSO₄ không có giá trị dinh dưỡng nên hỗn hợp này được gọi là “đơn”.
Hàm lượng P₂O₅: 14-20%.
Đặc điểm: Dạng bột, màu xám hoặc trắng. Do chứa lưu huỳnh (từ CaSO₄), nó cũng cung cấp một phần dinh dưỡng lưu huỳnh cho cây.
Quy trình sản xuất (1 bước):
1. Nghiền mịn quặng photphorit.
2. Trộn đều với axit sunfuric (H₂SO₄) đặc.
3. Phản ứng hóa học xảy ra, tạo ra hỗn hợp Ca(H₂PO₄)₂ và CaSO₄.
4. Ủ hỗn hợp trong vài tuần để phản ứng hoàn tất, sau đó sấy khô và nghiền thành bột.
Phương trình hóa học:
Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ ⟶ Ca(H₂PO₄)₂ + 2CaSO₄↓

Supephotphat Kép

Đặc điểm chính: Thành phần chủ yếu là Ca(H₂PO₄)₂, hàm lượng P₂O₅ rất cao (36-50%). Ưu điểm là tiết kiệm chi phí vận chuyển, hiệu quả cao, phù hợp với mọi loại đất.

Thành phần hóa học: Chủ yếu là canxi đihidrophotphat (Ca(H₂PO₄)₂).
Hàm lượng P₂O₅: Cao hơn đáng kể, từ 36-50%.
Đặc điểm: Ít tạp chất, hàm lượng lân cao giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển và lưu kho.
Quy trình sản xuất (2 bước):
1. Giai đoạn 1: Cho quặng photphorit tác dụng với axit sunfuric để tạo ra axit photphoric (H₃PO₄) và loại bỏ thạch cao (CaSO₄).
  Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ ⟶ 2H₃PO₄ + 3CaSO₄↓
2. Giai đoạn 2: Dùng axit photphoric (H₃PO₄) thu được tiếp tục tác dụng với quặng photphorit để tạo ra Supephotphat kép.
  Ca₃(PO₄)₂ + 4H₃PO₄ ⟶ 3Ca(H₂PO₄)₂

So Sánh Supephotphat Với Các Loại Phân Lân Khác

Điểm khác biệt chính: Supephotphat (đặc biệt là loại kép) có độ tan trong nước cao vượt trội, giúp cây hấp thụ nhanh. Trong khi đó, lân nung chảy tan chậm hơn, phù hợp để cải tạo đất chua và cung cấp dinh dưỡng từ từ.

Để có lựa chọn tốt nhất, việc so sánh supephotphat với các loại phân lân khác như lân nung chảy là rất quan trọng.

Tiêu Chí	Supephotphat Đơn	Supephotphat Kép	Phân Lân Nung Chảy
Hàm lượng P₂O₅	14-20%	36-50%	15-18%
Độ tan trong nước	Cao	Rất cao	Thấp (tan trong axit yếu)
Đất phù hợp	Đất kiềm, trung tính	Mọi loại đất	Đất chua, phèn
Ưu điểm	Giá thành rẻ, cung cấp thêm lưu huỳnh.	Hàm lượng lân cao, tiết kiệm chi phí vận chuyển.	Cải tạo đất chua, cung cấp thêm canxi, magie.
Nhược điểm	Nặng, tốn chi phí vận chuyển. Có thể làm chua đất nếu dùng lâu dài.	Giá thành cao hơn.	Tan chậm, hiệu quả không nhanh bằng.

Hướng Dẫn Sử Dụng Supephotphat An Toàn và Hiệu Quả

Quy tắc vàng: Luôn ưu tiên bón lót với liều lượng 20-50 kg/ha. Trước khi bón, hãy kiểm tra pH đất và dùng vôi để khử chua nếu cần. Tránh trộn trực tiếp với đạm urê để không làm thất thoát dinh dưỡng.

Sử dụng đúng cách không chỉ giúp cây trồng phát triển tối đa mà còn bảo vệ môi trường đất và nước.

Bước 1: Kiểm tra độ pH của đất
Trước khi bón, hãy đo pH đất. Nếu đất có độ pH dưới 6.0 (đất chua), bạn nên bón vôi bột (Ca(OH)₂) để trung hòa trước khi bón lân.
Bước 2: Chọn phương pháp bón
– Bón lót (khuyến nghị): Rải đều phân trên mặt đất với liều lượng 20-50 kg/ha trước khi gieo trồng. Sau đó, cày bừa để phân được trộn sâu vào lớp đất 10-15 cm.
– Bón thúc: Chỉ áp dụng khi cây có dấu hiệu thiếu lân rõ rệt (lá nhỏ, màu xanh đậm ngả tím). Hòa tan phân với nước để tưới.
Bước 3: Liều lượng khuyến nghị
– Cây lương thực (lúa, ngô): 25-40 kg/ha.
– Cây công nghiệp (cà phê, tiêu): 30-50 kg/ha.
– Cây ăn quả: 0.2-0.5 kg/gốc/năm.
Bước 4: Kết hợp với phân bón khác
Supephotphat phát huy hiệu quả tốt nhất khi kết hợp với phân chuồng ủ hoai mục. Tuy nhiên, tránh trộn trực tiếp với phân đạm urê vì có thể gây thất thoát đạm.
Công dụng của Supephotphat với bộ rễ cây

Lưu Ý An Toàn và Tác Động Môi Trường

Cảnh báo: Bón thừa supephotphat có thể gây chua đất và hiện tượng phú dưỡng nguồn nước do lân bị rửa trôi. Hãy luôn tuân thủ liều lượng khuyến cáo và bảo quản sản phẩm ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Nguy cơ làm chua đất: Sử dụng supephotphat đơn trong thời gian dài có thể làm giảm độ pH của đất. Cần theo dõi và bón vôi định kỳ.
Hiện tượng phú dưỡng (Eutrophication): Bón thừa lân có thể dẫn đến việc lân bị rửa trôi xuống sông, hồ, gây ra hiện tượng tảo nở hoa, làm ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến hệ sinh thái thủy sinh. Giải pháp: Luôn bón đúng liều lượng khuyến cáo.
Bảo quản: Lưu trữ phân ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm cao để phân không bị vón cục.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)

1. Nên chọn supephotphat đơn hay kép?

– Supephotphat đơn: Phù hợp cho cây ngắn ngày và khi ngân sách hạn hẹp.

– Supephotphat kép: Lựa chọn tối ưu cho cây công nghiệp, cây ăn quả lâu năm và khi cần tiết kiệm chi phí vận chuyển trên diện tích lớn.

2. Supephotphat có phải là phân bón “sạch” không?

Đây là phân bón hóa học. Nếu được sử dụng đúng liều lượng và đúng kỹ thuật, nó hoàn toàn an toàn. Tuy nhiên, lạm dụng có thể gây ra các vấn đề về môi trường như đã nêu.

3. Có thể mua Supe lân ở đâu?

Bạn có thể tìm mua sản phẩm Supe Lân chất lượng cao tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp uy tín. Đảm bảo chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng để đạt hiệu quả tốt nhất.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Thông tin trong bài viết này được tổng hợp từ các nguồn chuyên gia đáng tin cậy và chỉ mang tính chất tham khảo. Vui lòng tham khảo ý kiến của kỹ sư nông nghiệp để có giải pháp phù hợp nhất với điều kiện canh tác của bạn.